Cymbałki – perkusyjny instrument czy nie?

Czy cymbałki to instrument perkusyjny? To pytanie pojawia się często, ponieważ wiele osób myli cymbały z instrumentami perkusyjnymi, jak dzwonki. Jednak cymbały to strunowy instrument uderzany, nie zaś perkusyjny instrument idiofonowy. Istnieje wyraźna granica między tymi kategoriami instrumentów, chociaż mechanizm wydobycia dźwięku w obu przypadkach polega na uderzaniu pałeczkami.

Cymbały – definicja i klasyfikacja

Cymbały należą do grupy chordofonów, czyli instrumentów, w których źródłem dźwięku są napięte struny. Posiadają charakterystyczną trapezową drewnianą płytę, na której rozciągnięte są pasma strun, dochodzące nawet do około 100. Dźwięk generowany jest poprzez uderzanie w te struny specjalnymi, wygiętymi pałeczkami.

Według klasyfikacji Hornbostela-Sachsa cymbały przypisane są numerowi 314.122, co jednoznacznie definiuje je jako chordofon uderzany. Kluczowy jest fakt, że w tej systematyce cymbały nie są uznawane za idiofony ani instrumenty perkusyjne sensu stricto, lecz za szarpane instrumenty strunowe, których dźwięk powstaje poprzez drganie napiętej struny.

Mechanika działania cymbałów

Centralnym elementem mechanizmu powstawania dźwięku w cymbałach są struny. Uderzając w nie pałeczkami, muzyk wzbudza drgania. Wibracje te przenoszą się na cały korpus instrumentu – drewnianą płytę trapezową – co wzmacnia i formuje dźwięk. Obecność wielu pasm strun, z których każde posiada kilka strun o identycznej wysokości, pozwala uzyskać pełniejsze i donośniejsze brzmienie.

Istotne są także podkładki – elementy podpierające struny, zwiększające zakres instrumentu oraz wpływające na artykulację i jakość dźwięku. Dla precyzyjnego brzmienia niezbędny jest klucz do strojenia, którym reguluje się napięcie każdej struny, aby uzyskać właściwe wysokości dźwięków.

Dlaczego cymbały nie należą do instrumentów perkusyjnych?

Podstawowa różnica opiera się na źródle dźwięku. W perkusyjnych instrumentach idiofonowych, takich jak dzwonki, dźwięk powstaje przez bezpośrednie uderzenie w metalowe płytki czy inne części korpusu. To drgania materiału własnego instrumentu (na przykład metalu bądź drewna) tworzą brzmienie.

W przypadku cymbałów – klasyfikowanych jako chordofony – to struny wzbudzają dźwięk. Uderzenie pałeczką prowadzi do drgań naciągniętych strun, z których dźwięk jest wzmacniany przez korpus instrumentu. Tym samym, mimo podobieństw w sposobie gry, cymbały nie są instrumentem perkusyjnym, lecz strunowym.

Częste błędy i nieporozumienia terminologiczne

Bardzo często potocznie używa się określeń „cymbałki” i „dzwonki” zamiennie, co prowadzi do zamieszania. Kluczowa różnica polega jednak na konstrukcji i rodzajach dźwięku. Dzwonki to instrument perkusyjny idiofonowy, posiadający metalowe (czasem drewniane) płytki, które uderzane pałeczkami wytwarzają tony poprzez własne drganie materiału. Zaś cymbały posiadają zestaw strun naciągniętych na ramie i należą do instrumentów strunowych uderzanych, gdzie podstawą dźwięku jest drgająca struna.

W zestawach instrumentów perkusyjnych, zwłaszcza w muzyce rozrywkowej i edukacji, znajdują się właśnie dzwonki, a nie cymbały. Choć powierzchniowa podobieństwo w sposobie gry może niektórych mylić, klasyfikacja naukowa jednoznacznie rozdziela te dwie grupy.

Budowa i szczegóły techniczne cymbałów

Budowa cymbałów jest złożona. Sercem instrumentu jest drewniany korpus w kształcie trapezu, na którym rozciągnięte są liczne pasma strun. Ilość strun – dochodząca do setki – zapewnia bogaty zakres dźwiękowy oraz szerokie spektrum brzmieniowe. Struny grupowane są w pasma liczące od 2 do 5 o tej samej częstotliwości, co wzmacnia intensywność i głębię dźwięku.

Elementy takie jak podstawki pod struny basowe i wyższe umożliwiają osiągnięcie pełnego zakresu tonalnego, a pałeczki, najczęściej o charakterystycznie wygiętym kształcie, są precyzyjnie dostosowane do pracy z naciągniętymi strunami. Regularne strojenie za pomocą specjalnych kluczy gwarantuje pełnię brzmienia i harmonii instrumentu.

Podsumowanie: Cymbały – instrument strunowy uderzany, nie perkusyjny

Cymbały, nazywane niekiedy cymbałkami, to instrument muzyczny, który należy do chordofonów uderzanych. Dźwięk powstaje wyłącznie przez drganie rozciągniętych strun po uderzeniu specjalnymi pałeczkami, a całą konstrukcję i brzmienie wzmacnia drewniany korpus. Zupełnie odmienny mechanizm dźwiękowy od instrumentów perkusyjnych idiofonowych, takich jak dzwonki, wyklucza cymbały z tej grupy pod względem formalnym oraz naukowym. Problemy z potocznym nazewnictwem oraz podobieństwa w sposobie gry nie mają wpływu na klasyfikację instrumentu w ramach nauk o muzyce i organologii.